Geri Dönüşüm

Sürekli artan miktarda oluşan plastik atıkların basit yöntemler ile yok edilmesi veya yakılması, toplum ve çevre adına bir problem oluşturacağı için, mekanik veya uygun geri besleme yöntemi ile hammadde geri dönüşümü çözüm olarak görülmektedir. Mekanik geri dönüşüm özellikle etkilidir. Hem daha az enerji kullanır ve yüksek kalitede bir ürün elde edilir hem de hammadde geri dönüşümünden daha küçük bir çevresel etkiye sahiptir.  

Endüstrideki çalışmalar; plastikleri geri kazanabilecek çeşitli ayırma teknolojilerinin tasarlanması, geliştirilmesi ve test edilmesi esasına dayanmaktadır.   

Ayırma işlemlerinde kullanılabilecek en etkili yöntemler şu şekildedir; 

Havayla Ayırma 

Havayla ayırma, kuru ve yer çekimi esasına dayanan bir yöntemidir. Çoğunlukla bir hazne, titreşimli bir besleyici ve gözenekli bir elekten oluşur. Sistem üzerinde, uzunlamasına titreşimi sağlayacak bir tahrik sistemi ve yukarı doğru hava akışını oluşturacak elektrik fan mevcuttur. Tahliye ucunun son kısmında bir toplama kutusu bulunmaktadır ayrılan malzemeler burada toplanır.  Eleğin uzunlamasına titreşimi ve yukarı doğru hava akışı, tüm malzemeyi yüzeye yaymakta ve genişletmektedir. Bu durum, yüksek yoğunluklu parçacıkların elek yüzeyine oturmasına ve yüzeyine temas etmesine neden olurken, düşük yoğunluklu olanların ise yatağın üstünde yüzmesine neden olur. Yüksek yoğunluklu parçacıklar daha sonra, uç eğim boyunca oluşturulan titreşim ile yüksek tarafa doğru taşınır. Geriye kalan düşük yoğunluklu parçacıklar, yerçekiminden dolayı eleğin eğimine doğru yokuş aşağı kaymakta ve alt ucunda elekten dışarı akmaktadır. Düşük yoğunluklu parçacıklar daha sonra toplama haznesinin sol bölmesinde toplanmaktadır. 

Triboelektrik Ayırma 

Laboratuar ölçekli triboelektrik ayırıcı altı bileşenden oluşur: besleyici, üfleyici, tribo-siklon, iki dikey plaka elektrodu, DC güç kaynağı ve beş toplama kutusudur. Sıcaklığı (T) ve hava bağıl nemini (H) sabit tutmak için, bir nem ve sıcaklık kontrol haznesinin içine triboelektrik ayırıcı yerleştirilmiştir. Burada besleme, üfleyici tarafından sağlanan bir hava akımı içinde dağıtılır ve teğet girişiyle tribo-siklon içine sokulur. Karışımı tribo-siklon içine taşımak ve iç astara sürtmek için hava kullanılır. Belirli bir sürtünme süresinden sonra, zıt yüklü plastikler elektrotların arasındaki alana serbest olarak düşer. Parçacıklar, yükün polaritesine göre pozitif veya negatif elektrota çekilir ve farklı toplama kutularına düşerek ayrılır. 

Daldırma-Yüzdürme ve Köpüklü Yüzdürme Yöntemlerinin Kombinasyonu 

Yüksek kalitede ürün elde etmek için, batırma-yüzdürme ve köpükle yüzdürme yöntemlerinin bir kombinasyonudur. Bu yöntemde, karışımdaki plastiklerin yoğunluk ve temas açısı özelliklerden faydalanılır. 

Tamburun altında bulunan bir tank bulunmaktadır. Su, dönen tamburdan toplama kapları boyunca akar. Oradan, hazırlık bölümüne pompalanır ve tekrar dönen tamburun içine geri akarak işleme devam eder. Islatıcı ajanlı su ile bu plastik parçalar işlem gördüğünde, plastik parçaların bir kısmı hidrofilik özellik kazanırken diğer kısmı hala hidrofobik olarak kalır. Plastik karışımlar ön hazneye beslenir ve su ile karıştırılır. Tanecikler, hazneden taşar ve döner silindire giden besleme akıntısına-tambura düşer. Yüzdürülen ürün, suyun yüzeyine yükselir ve daha sonra sürekli taşan sıvı yardımı ile tamburun sonuna kadar taşınır. Eş zamanlı olarak, dönen tamburun iç tarafına sabitlenmiş kaldırıcılar, batan ürünü toplar ve taşırlar. Daha sonra batan ürün su akıntısı ile kabına aktarılır. 

Kauçuklarda ise; Geri dönüşümü mümkün olup çok yaygın uygulanmamaktadır. Atıkları azaltmak, enerji tasarrufu yapmak ve üretim maliyetlerini azaltmak, yeni silikon kauçuk elde etmek için madencilik ve sondaj işlemlerine olan ihtiyacı azaltarak çevre kirliliğini de önlemek faydaları arasındadır. Geri dönüşüm yöntemleri şu şekildedir; 

Sıkıştırma Kalıplama yönteminde; silikon kauçuk eritilir ve yeni bir şekle dönüştürülür. Bu yöntem genellikle üretimden çıkan hurdaları geri dönüştürmek veya kullanılmış ürünleri geri dönüştürmek için kullanılır.   

Ekstrüzyon yönteminde; silikon kauçuk eritilir ve yeni peletler veya "erişte" oluşturmak için bir kalıptan geçirilir. Bu peletler yeni ürünler yapmak için kullanılabilir veya olduğu gibi satılabilir. Silikon kauçuğun ise ısıya direnme yeteneği yüksektir. Bu özelliği ise geri dönüşümü zorlaştırmaktadır. 500 Fahrenheit dereceye kadar sıcaklıklara dayanabilir, bu da onu birçok endüstriyel ve ticari uygulama için ideal hale getirir fakat çok fazla ısı alabileceğinden, geri dönüşüm için silikon kauçuğu eritmek son derece zordur. Yüksek erime sıcaklığı aynı zamanda geri dönüşüm tesislerinin malzemeyi yeniden işlemek için özel ekipmana yatırım yapması gerektiği anlamına gelir. Silikon kauçuk genellikle geri dönüştürülmek yerine çöpe atılır veya yakılır. 

Lastiklerin Geri Dönüşünde Kullanılan Malzemeler Nelerdir?